Şehriyede Gluten Var mı?

Yemeklerde kimi zaman başrolü, kimi zaman yardımcı oyuncu rolünü üstlenen şehriyede gluten var mı ve çölyak beslenmesine uygun mu inceliyoruz!

Çölyak hastası ve gluten duyarlılığı olan kişilerin beslenme programlarına çok dikkat etmesi gerektiği malum. Nitekim mikroskobik boyuttaki bir miktar gluten dahi çölyak hastası kişilerin rahatsızlanmasına yol açabiliyor. Durum böyle olunca paketli gıda kullanımında da ekstra özen göstermek gerekiyor. Çorba, salata ve pilavların vazgeçilmezi olarak nitelenen şehriye ve gluten ilişkisine dair detaylı bilgiler sayfanın devamında!

Şehriye Gluten İçerir mi?

Makarnanın farklı şekilde kesilmiş bir türü olan şehriye, içeriğindeki undan dolayı doğal olarak gluten içeriyor. Nitekim şehriye genellikle irmik unundan veya tam tahıllı undan yapılıyor. Bu unlar da glutenli gıdalar içerisinde bulunuyor. Bununla birlikte şehriye, Çölyakla Yaşam Derneğinin kesinlikle tüketilmemesi gereken gıda maddeleri listesinde yer alıyor.

Arpa Şehriyede Gluten Var mı?

Daha kalın ve oval bir şekle sahip olan arpa şehriyede de doğal olarak gluten bulunuyor. Bu nedenle şişkinlik veya çeşitli nedenlerle glutensiz beslenme programına özen gösteren kişilerin ve çölyaklı bireylerin arpa şehriyeden uzak durması gerekiyor. Ayrıca pek çok kişi şeklinden dolayı arpa şehriyeyi büyük boy pirinçlerle karıştırabiliyor. Özellikle dışarıda yemek yerken siparişin içinde neler olduğunu kontrol etmekte fayda var.

Tel Şehriyede Gluten Var mı?

Tel kadar ince kesilen, genellikle çorbalarda ve pilavlarda kullanılan tel şehriye de glutenli gıdalar listesinde yer alıyor. Dolayısıyla gluten hassasiyeti ve çölyak teşhisi bulunan kişilerin şehriye çorbası ve şehriyeli pilav gibi yiyecekleri tüketmemesi gerekiyor.

Gluten Hassasiyeti Olanlar Şehriye Tüketebilir mi?

T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Çölyak Hastalığında İzlem Rehberi’ne göre, gluten duyarlılığı gerekli tüm tıbbi testlerin yapılmasına rağmen çölyak veya buğday alerjisi teşhisi konulamayan kişileri kapsıyor. Gluten duyarlılığı yaşayan kişilerin diyetinden gluten çıkarıldığı takdirde bağırsakları rahatsız eden semptomlar tamamen geriliyor. Dolayısıyla gluten hassasiyeti diyetten gluten çıkarıldığında iyileşme seyreden, yeniden gluten verildiğinde tekrarlayan klinik durum olarak kabul ediliyor.

İlgili rehbere göre gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı bulunan kişilerin şehriye tüketmemesi gerekiyor. Ancak günümüzde birçok marka glutensiz şehriye üretiyor. Dolayısıyla irmik veya buğday unu ile yapılan şehriye yerine pirinç veya mısır unundan üretilen şehriye çeşitlerini tercih edebilirsiniz.

Şehriyenin Besin Değeri Nedir?

Şehriyenin genel olarak iki farklı çeşidi bulunuyor. Şehriyenin besin değerini ölçmek için tel şehriye ve arpa şehriyeye ayrı ayrı bakmak gerekiyor. Ancak genel olarak şehriye lif içeriği nedeniyle diyetlere eklenen dengeli bir besin olarak kabul ediliyor. Şehriyedeki yüksek lif içeriği kan şekeri seviyesinin düzenlenmesine yardımcı oluyor. Ayrıca enerji ihtiyacınızı karşılayabilmek adına kompleks karbonhidrat kaynağı olarak kabul ediliyor.

Şehriye gibi kompleks karbonhidrat türleri insanların daha uzun süre tok kalmasına katkı sağlıyor. Bu sayede öğünler arasında tüketilen atıştırmalık miktarları azalıyor. Ayrıca şehriye türleri kolesterol de içermiyor. Az yağlı besinler arasında yer alması nedeniyle diyetlerde özellikle salata formunda sık sık tercih ediliyor.

Tel Şehriye Besin Değeri

U.S. Agricultural Research Service isimli sitede yayınlanan tabloya göre tel şehriyenin besin değerleri aşağıdaki gibi:

Tel Şehriyenin Besin Değeri*
Toplam yağ	0,1 g
Sodyum	4 mg
Potasyum	3 mg
Karbonhidrat	82 g
Şeker	17 g
Protein	0,1 g
Kalsiyum	55 mg
Demir	1,8 mg
Magnezyum	2 mg
*100 gram

Arpa Şehriye Besin Değeri

U.S. Agricultural Research Service isimli sitede yayınlanan tabloya göre arpa şehriyenin besin değerleri aşağıdaki gibi sıralanıyor:

Arpa Şehriyenin Besin Değeri*
Toplam yağ	1,79 g
Demir	3,21 mg
Karbonhidrat	73,1 g
Şeker	3,57 g
Protein	12,5 g
Lif	3,6 g
*100 gram

Arpa şehriye tok tutma ve kıvam verme özelliği sayesinde yemeklerde sık sık tercih ediliyor. Ancak arpa şehriye özellikle çorba gibi sıvı gıdalar içinde şişiyor ve çorbaya nişasta salıyor. Bu da çorbanın her geçen dakika koyulaşmasına ve tadının farklılaşmasına neden oluyor. Mısır unundan elde edilen glutensiz arpa şehriyede bu durumla pek karşılaşılmıyor. Glutensiz arpa şehriyeler minimum şişme düzeyiyle yapısını koruyor. Günler sonra dahi çorbanın dokusunda ve tadında bir değişikliğe neden olmuyor.

Şehriye Yerine Tüketilebilecek Glutensiz Ürünler Nelerdir?

Glutensiz bir diyet uyguluyorsanız şehriyenin yerini dolduracak alternatif gıdalara yönelebilirsiniz. Nitekim doğal olarak gluten içeren besinlerin glutensiz versiyonlarına ulaşmak her zaman kolay olmuyor. Global sağlık platformu Healthline adlı sitede yayınlanan uzman onaylı bir makaleye göre, şehriye yerine pirinç, kahverengi pirinç ve kinoa tercih edebilirsiniz. Ayrıca şehriye yerine amarant ya da darı da kullanabilirsiniz. Fakat tüketeceğiniz tüm glutensiz ürünlerin çapraz bulaşmaya uğramamış olduğundan emin olmalısınız.

Beyaz ve Kahverengi Pirinç

Tüm pirinç türleri karbonhidrat kaynağı olarak kabul ediliyor. Az miktarda protein içeren pirinç türlerinde neredeyse hiç yağ bulunmuyor. Ancak kahverengi pirinç glutensiz bir tahıl olarak da kabul görüyor. Lifli ve besleyici özelliklere sahip olan kahverengi pirinç, kepek ve tohum içeren bir tam tahıl çeşidi. Esasında kahverengi pirinç, beyaz pirincin kabuklarının soyulmamış hali. Bu nedenle beyaz pirince kıyasla daha geç sürede pişiyor. Ancak kahverengi pirinç kabukları sayesinde diyetiniz için daha besleyici bir gıda oluyor.

Söz konusu besin değerleri olduğunda kahverengi pirinç yine bir adım öne çıkıyor. Beyaz pirince kıyasla daha fazla lif ve antioksidan içeren kahverengi pirinç, aynı zamanda daha fazla mineral ve vitamin içeriyor. Küresel sağlık platformu olan Healthline isimli sitedeki farklı bir makaleye göre, 100 gram kahverengi pirinç 1,6 gram lif sağlarken 100 gram beyaz pirinç yalnızca 0,4 gram lif sağlıyor.

Kinoa

Celiac Disease Foundation tarafından yayınlanan bir makaleye göre, şehriye yerine kinoa tüketmek de mümkün. Nitekim kinoa da yüksek miktarda antioksidan özelliğine sahip. Ayrıca tam protein olarak kabul edilen tohum gıdalar arasında da yer alıyor. Özellikle salata tariflerinde kinoayı sık sık kullanabilirsiniz.

Karabuğday

Karabuğday doğal olarak glutensiz gıdalar arasında yer alıyor. Zengin bir protein ve lif kaynağı olan karabuğday aynı zamanda B vitaminleri, niasin, magnezyum, manganez ve fosfor gibi mineraller bakımından da değerli bir besin. Karabuğday doğal olarak glutensiz bir gıda olsa da market alışverişi yaparken paketli gıdaların içeriklerini okumayı ihmal etmemelisiniz.

Darı

Besin değeri açısından bir hayli yüksek olan darı, şehriye yerine tüketilebilecek güvenilir gıdalar arasında yer alıyor. Karbonhidrat, protein, lif, vitamin ve mineral içeriği bakımından zengin olan darıyı salatalara ve çorbalara ekleyebilirsiniz. Aynı zamanda darıyı müsli ve granola yapımında da kullanabilirsiniz.

Amarant

Protein ve lif açısından zengin gıdalar arasında yer alan amarant da doğal olarak gluten içermiyor. Besleyici özelliği sayesinde glutensiz diyetlerde kullanılabiliyor. Amarant haşlanarak veya kavrularak tüketilebiliyor. Bilhassa salata, çorba ve diğer pek çok tarifte de yemeğin besleyici özelliğini artırmak için amarant tercih edebilirsiniz.

Tükettiğiniz besinlerde gluten olup olmadığından emin değilseniz Gluten Var mı? sayfamızı incelemeyi unutmayın!

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Glutensiz diyete ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız muhakkak gerekli tetkikleri yaptırmalı ve uzman diyetisyen tarafından size özel hazırlanmış bir program uygulamalısınız.

MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır.

Kaynaklar:

Blog