Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Gluten duyarlılığından mustaripseniz dikkate almanız gereken birçok detay bulunuyor. Bu detaylardan ilki, ivedilikle gluten ile mesafenizi korumayı öğrenmek. Hemen ardından da gluten konusunda süregelen şehir efsanelerine kulak tıkamaya başlamanız gerekiyor. Her ikisi için de ihtiyaç duyacağınız tüm bilgiler, bu dosyamızda sizi bekliyor!

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Gluten bazı bünyelerde sindirim ve emilim problemlerine yol açabiliyor. Glutenin ince bağırsakta yol açtığı tahribatla ilişkili olarak gelişen çölyak hastalığı son yıllarda oldukça sık karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla bu hastalık hakkında üretilen şehir efsaneleri de her geçen gün artıyor. Söz konusu gluten olduğunda doğru bilinen pek çok yanlış ortaya çıkıyor. En büyük yanlışlardan biri ise gluten duyarlılığı ve çölyak hastalığının aynı sanılması!
Çölyak olmayan gluten duyarlılığı, çölyak ile çok benzer semptomlar gösteriyor. Hatta gluten duyarlılığı, çölyak hastalığına göre çok daha sık rastlanan bir gluten hassasiyeti türü olarak karşımıza çıkıyor. Öyleyse şimdi, genellikle göz ardı edilen çölyak dışı gluten duyarlılığı hakkında biraz aydınlanalım!

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Belirtileri Nelerdir?

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

  • Gaz
  • Şişkinlik
  • İshal
  • Kabızlık
  • Karın ağrısı
  • Bulantı gibi sindirim sistemi ile ilişkili şikayetler
  • Halsizlik ve sürekli yorgunluk hissi
  • Eklemlerde ve kaslarda ağrılar
  • Ciltte kuruluk, pullanma, kızarıklık
  • Baş dönmesi, baş ağrısı

Çölyak olmayan luten duyarlılığının belirtileri olarak sıralanan şikayetler başka rahatsızlıklarda da görülebiliyor. Bu nedenle doğrudan yukarıdaki şikayetlere bakılarak çölyak dışı gluten duyarlılığı tanısı konulamıyor. Ancak bu şikayetlere yol açabilen hastalıklar listesinde çölyak dışı gluten duyarlılığının da göz önünde bulundurulması gerekiyor.

Çölyak ve Gluten Duyarlılığı Arasındaki Fark Nedir?

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Her iki hastalıkta da belirtiler aynı olmakla beraber, çölyak olmayan gluten duyarlılığı ve çölyak hastalığı arasında bazı farklılıklar bulunuyor. Şöyle ki çölyak, kronik ve genetik bir hastalık. Çölyak olmayan gluten duyarlılığı ise ilerleyen yaşlarda etkileri görülebilen bir hastalık olarak tanımlanıyor.

Eğer çölyak dışı gluten duyarlılığınız varsa, vücudunuza gluten aldığınızda kolayca sindiremez; şişkinlik ve hazımsızlık gibi problemler yaşayabilirsiniz. Ancak çölyak hastasıysanız, gluten size sadece rahatsızlık vermez; aynı zamanda ince bağırsaklarınızda tahribat da yaratabilir. Bu da ilerleyen zamanlarda daha ciddi problemlere yol açabilir.

Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı Olan İnsanlar Nelere Dikkat Etmeli?

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Gluten duyarlılığı olan hastalar için mevcut tek tedavi şekli glutensiz diyet. Yani anlayacağınız, gluten duyarlılığı olan kişilerin sağlıklı bir rutin sürdürebilmeleri için gluten içeren ürünler ile vedalaşmaları gerekiyor. Bazı bilimsel kaynaklarda gluten duyarlılığı olan bireylerin, kişiden kişiye değişebilmekle birlikte günlük gluten maruziyetinin 10 miligramın altında tutulması gerektiği ifade ediliyor. Bununla birlikte hastaların ana gluten kaynaklarının yanı sıra “gizli gluten kaynakları” hakkında da bilgilendirilmesi önem taşıyor.

Sözün özü, gluten duyarlılığı olan kişilerin birçok faktörü göz önünde bulundurması gerekiyor. Bu nedenle gluten duyarlılığı olan kişilerin beslenme rutinini uzman hekim gözetiminde oluşturması önemli bir husus oluyor.

Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı Olan İnsanların Yiyebileceği Besinler

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Gluten duyarlılığı olan kişiler temel olarak buğday, arpa ve çavdar içeren gıdaların dışında kalan besinleri tüketebilirler. Bu tahıllardaki gluten proteininin girebileceği unlardan imal edilmiş hamur işi, ekmek, makarna, pasta, börek, soslar, çorba, boza, köfte gibi yiyecekler dışında kalan gıdalar tercih edilebilir. Taze veya kuru meyveler, soslanmamış kuru yemişler, sebzeler, et, süt, balık, tavuk, peynir, zeytin, yoğurt, kefir, tereyağı, pirinç, mercimek, nohut, fasulye, barbunya, kinoa gibi diğer tahıllar bu noktada ideal birer seçenek olarak ön plana çıkıyor.

Öğünlerde buğday ununun üstlendiği görevi karabuğday, patates, pirinç, kestane, keçiboynuzu, mısır, nohut gibi başka hububatlardan elde edilen glutensiz unlar yer alabilir. Elbette kişinin glutenin yanı sıra laktoz intoleransı, yumurta veya başka gıdalara karşı ek alerjileri olması durumunda diyetten bu besinlerin de çıkarılması gerekebilir.

Öğünleriniz glutensiz olmak zorunda. Ancak kesinlikle lezzetsiz olmak zorunda değil! Glutensiz Tarifler ile diyetinizi korurken aynı zamanda lezzet dolu yemekler hazırlayabilirsiniz!

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Genetik mi?

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Global sağlık platformu Very Well Heath’te yayınlanan Do You Need Specific Genes to Have Gluten Sensitivity? (Gluten Hassasiyetine Sahip Olmak İçin Spesifik Genlere İhtiyacınız Var mı?) isimli kaynakta belirtildiğine göre çölyak hastalığı genleri, genel popülasyonun yaklaşık yüzde 35’inde görülüyor. Ancak kişinin bu genlere sahip olması çölyak hastası olması anlamına gelmiyor. Yalnızca bu hastalığa yakalanma riski olduğunu gösteriyor. 

HLA-DQ genleri olarak bilinen ve kişiyi çölyak hastalığına yatkın hale getiren bu genlerin biri anneden diğeri ise babadan alınıyor. Dolayısıyla kişinin birçok farklı gen kombinasyonuna sahip olma olasılığı bulunuyor. Çölyak dışı gluten duyarlılığında ise, çölyak hastalığının aksine genetik yatkınlık bulunmuyor.

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Testi Var mı?

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Çölyak olmayan gluten duyarlılığı, genelde orta yaşlarda ortaya çıkan ve kadınlarda daha sık rastlanan bir problem olarak karşımıza çıkıyor. Tıpkı çölyak hastalığında olduğu gibi gluten duyarlılığında da şişkinlik, hazımsızlık ve halsizlik gibi belirtiler göze çarpıyor. Ancak bu durumu tespit edebilmek için geliştirilmiş spesifik bir çölyak testi veya gluten duyarlılığı ölçüm tekniği bulunmuyor.

Kişilerin gluten diyeti uygulamasıyla çölyak dışı gluten duyarlılığı hakkında fikir sahibi olunabiliyor. Çölyak hastalığının tanısında çeşitli test ve girişimsel yöntemler kullanılabilmekle birlikte çölyak dışı gluten duyarlılığı tespiti için kesinleşmiş bir yöntem bulunmuyor.

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Tanısı Nasıl Konulur?

Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı Nedir?

Güncel Gastroenteroloji Dergisi’nde yayınlanan Non-Çölyak Gluten Duyarlılığı konulu araştırma yazısında yer verilen bulgulara göre, çölyak olmayan gluten duyarlılığının tanı süreci çölyak hastalığından çok daha kapsamlı ve uzun süreli bir değerlendirmeyi zorunlu kılıyor. Gluten kısıtlı diyetin günümüzde tek tedavi yöntemi olarak uygulandığı hastalığın tanı sürecinde de aynı yöntem izleniyor. Var olan semptomlar uzman hekim kontrolünde düzenlenen bir diyetin uygulanmasıyla izlenerek çölyak dışı gluten duyarlılığı tanısı konulabiliyor.

Eğer glutenle vedalaşma aşamasındaysanız Gluten Var mı? kategorimizde pek çok sorunuza yanıt bulacaksınız! Fakat gluten diyeti uygulamaya başlamadan önce mutlaka bir uzman görüşü almanız gerektiğini unutmayın!

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Çölyak hastalığınız ya da çölyak olmayan gluten duyarlılığınız olduğunu düşünüyorsanız, bu konuda mutlaka bir uzman desteğine başvurmalısınız.

MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır.

 

Kaynaklar: