İrritabl Bağırsak Sendromu'nda Nasıl Beslenmeli ?

Ağrı, gaz, şişkinlik ve ishal gibi bir dizi bağırsak sorununu beraberinde getiren irritabl (huzursuz) bağırsak sendromunun belirtilerini belli başlı yiyeceklerden uzak durarak hafifletebileceğinizi biliyor musunuz? Hangi yiyeceklerin huzursuz bağırsak sendromunu tetiklediğini ve hangi yiyeceklerin bu sendromun belirtilerini hafiflettiğini öğrenmek için bize kulak vermelisiniz!

Nasıl ki çölyak hastaları glutenden, migren hastaları gürültülü ve ışıklı ortamlardan uzak duruyorsa irritabl bağırsak sendromuna (İBS) sahip kişilerin de belli başlı yiyeceklerden uzak durması gerekiyor. Ancak bu yiyeceklerden uzak durabilmek için hangi gıdaların hastalığınızı tetiklediğini bulmalısınız. Bu sayede kabızlık, ishal, karın ağrısı ve şişkinlik gibi problemlerinizi minimum düzeyde tutabilirsiniz. Herkeste farklı etkilere yol açabilen İBS’nin en yaygın semptomlarını kontrol altına almak için beslenmenize dikkat etmeniz şart. Hadi, irritabl bağırsak sendromunda uzak durulması gereken yiyecekler neler incelemeye başlayalım!

İrritabl Bağırsak Sendromunda Nasıl Beslenilmeli?

İrritabl Bağırsak Sendromunda Uzak Durulması Gereken Besinler

T.C. Sağlık Bakanlığı Ağrı İl Sağlık Müdürlüğü Diyadin İlçe Devlet Hastanesinin yayınladığı Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir? isimli çalışmaya göre, irritabl bağırsak sendromunda azar azar ve sık sık beslenmek gerekiyor. Beslenme programı için meyve, sebze, kepekli tahıllar, baklagiller ve fındık gibi lifli yiyecekler tercih etmek gerektiği vurgulanıyor. Bu sayede İBS’nin yol açtığı kabızlık sorununun hafifletilebileceği belirtiliyor. Aynı zamanda yiyeceklerin taze malzemelerle evde hazırlanması, yavaş yavaş ve uzun süre çiğneyerek yenilmesi öneriliyor.

İrritabl bağırsak sendromu semptomlarına sahip kişiler belirli yiyeceklere karşı daha hassas olma eğilimi gösterebiliyor. İBS hastaları genellikle benzer içeriklere sahip yiyeceklerden rahatsızlık duysa da, beslenme programında köklü bir değişikliğe gitmeden önce mutlaka alanında uzman bir doktora danışmak gerekiyor.

İrritabl Bağırsak Sendromunda Hangi Besinlerden Uzak Durulmalı?

Amerikan Ulusal Diyabet, Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsünün diyet önerilerine göre, huzursuz bağırsak sendromuna sahip kişilerin sindirimi zor karbonhidratları, glutenli yiyecekleri ve süt ürünlerini sınırlaması gerekiyor. Ancak bu hastalıkta uzak durulması gereken yiyecekler hastalığın semptomlarına göre farklılık gösterebiliyor. 2023 yılında Medical News Today’de yayınlanan Foods to avoid with IBS isimli makaleye göre, huzursuz bağırsak sendromuna sahip kişilerin aşağıdaki yiyeceklerden uzak durması öneriliyor.

Meyveler

Taze meyve tüketimi huzursuz bağırsak sendromunun etkilerini azaltmaya yardımcı oluyor ancak FODMAP içeren meyvelerden uzak durmak gerekiyor. FODMAP, fermente edilebilir oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polioller anlamına geliyor. Sindirime direnç gösterebilen bir karbonhidrat türü olan FODMAP’ler, sindirim sorunu yaşayan insanlarda semptomların artmasına yol açabiliyor. FODMAP içeren meyveler şöyle sıralanıyor:

Elma
Mango
Greyfurt
Kayısı
Kiraz
Böğürtlen
Armut
Erik
Karpuz

Medical News Today’de yayınlanan makaleye göre IBS’de ishal yerine kabızlık sorunu yaşıyorsanız bu listedeki meyveleri tüketebilirsiniz. Ancak huzursuz bağırsak sendromunda ishalle mücadele ediyorsanız FODMAP içeriği düşük olan kavun ve portakal gibi meyvelere yönelmelisiniz.

Sebzeler

Medical News Today’de yayınlanan makalede tıpkı meyveler gibi FODMAP içeren sebzelerden de uzak durmak gerektiği paylaşılıyor. İrritabl bağırsak sendromunda ishal sorunuyla baş etmeye çalışıyorsanız aşağıdaki sebzelerden uzak durmanız öneriliyor. Ancak kabızlık sorunuyla mücadele ediyorsanız aşağıdaki sebzeleri tüketebilirsiniz.

Enginar
Lahana
Kuşkonmaz
Karnabahar
Sarımsak
Mantar
Soğan
Kabak
Bezelye
Mısır

Bakliyatlar

Medical News Today’de yayınlanan makaleye göre kabızlık sorunu yaşıyorsanız yüksek lif içerikli bakliyatları tüketebilirsiniz. İshal semptomları ile mücadele ediyorsanız aşağıda sıralanan yüksek lif içerikli bakliyatları tüketmeye ara vermelisiniz. Bununla birlikte bakliyatların yüksek FODMAP gıdaları olduğunu da unutmamalısınız.

Mercimek
Maş fasulyesi
Nohut

Süt Ürünleri

Süt ve süt ürünlerinin içeriğindeki laktoz oranı bu gıdaları FODMAP açısından riskli bir düzeye ulaştırıyor. Bu nedenle süt ve süt ürünlerinden uzak durmak gerektiği paylaşılıyor. İrritabl bağırsak sendromunda badem, soya ve Hindistan cevizi sütü gibi laktozsuz alternatiflere yönelebilirsiniz.

İrritabl Bağırsak Sendromu Diyeti Nasıl Yapılır?

İrritabl bağırsak sendromunun bazı semptomlarını diyet yaparak kontrol altına alabilirsiniz. Healthline’da yayınlanan 12 Foods to Avoid with IBS isimli makaleye göre, belirli karbonhidratlardan kaçınmak, lif alımınıza dikkat etmek, glutensiz besinleri ve az yağlı yiyecekleri tercih etmek semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir.

Eliminasyon Diyeti

Eliminasyon diyeti, İBS semptomlarının iyileşip iyileşmediğini görmek için belirli gıdalardan uzun bir süre kaçınmayı temel alıyor. Bu diyet türü de tıpkı düşük FODMAP diyeti gibi geniş bir gıda sınıfını kısıtlıyor.

Eliminasyon Diyetinde Tüketilmemesi Gereken Gıdalar:

Kafein
Süt ve süt ürünleri
Alkol
Yapay tatlandırıcılar

Eliminasyon diyetinde yasaklı gıdalardan her birini dört hafta boyunca diyetten tamamen çıkararak kişiyi rahatsız eden yiyeceği saptamak gerekiyor. Örneğin; dört hafta boyunca beslenmeden yalnızca kahve çıkarılıyor ve semptomlardaki değişiklikler not ediliyor. Dört haftanın sonunda semptomlarınızda herhangi bir değişiklik olmazsa kahveyi beslenmenize ekleyip alkolü çıkarabilirsiniz. Eğer kahve tüketmemek semptomlarınızı iyileştiriyorsa tüketiminizi sınırlayabilirsiniz.

Yüksek Lif İçerikli Diyet

Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığının açıkladığı veriye göre, yetişkin insanların günde ortalama 16 gram lif tüketmesi gerekiyor. Ancak iki türlü lifli gıda bulunuyor. Çözünebilir lif genellikle meyve, fasulye ve yulafta bulunuyor. Huzursuz bağırsak sendromuyla mücadele eden kişiler için çözünebilir lif tüketimi daha faydalı kabul ediliyor.

Çözünemeyen lifler ise genellikle sebze ve tahıllarda bulunuyor. Ancak birçok gıda her iki lif türünü de içeriyor. Günlük beslenmenizde yüksek lifli gıdalar tüketmiyorsanız günlük lif tüketiminizi 2 ila 3 gram olarak kademeli şekilde artırabilirsiniz. Böylece vücudunuzu yormadan daha fazla lif tüketebilirsiniz.

Çözünebilen Lifli Gıdalar:

Havuç
Yulaf ezmesi
Bezelye

Çözünemeyen Lifli Gıdalar:

Tam tahıllı besinler
Fındık
Domates
Yeşil fasulye
Brokoli
Kabak

Glutensiz Diyet

Gluten, ekmek ve makarna gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir protein türü. 2016 yılında yapılan bir araştırmada İBS’li 41 kişi üzerinde 6 hafta boyunca glutensiz diyet uygulandı. 6 haftanın sonunda kişilerde İBS semptomlarının azaldığı gözlendi. Diyeti 18 ay boyunca devam ettiren kişilerde ise semptomların azalmaya devam ettiği kaydedildi. İBS semptomlarınızın hafifleyip hafiflemediğini gözlemlemek için diyetinizden arpa, çavdar ve buğday gibi glutenli gıdaları çıkarmayı deneyebilirsiniz.

Glutensiz Diyette Tüketmemeniz Gereken Gıdalar:

Tahıllar
Ekmek
Kraker, bisküvi, kek vb.
Makarna
Malt

Ekmek, makarna ve kek gibi gıdaları tüketmeye devam etmek istiyorsanız bu besinlerin gluten içermeyen alternatiflerini tercih edebilirsiniz.

İrritabl bağırsak sendromunda size en uygun beslenme modelini mutlaka doktorunuzla belirlemelisiniz. Gluten içermeyen yiyecekler, çözünebilir lifler ve düşük FODMAP içeren gıdalarla İBS semptomlarınızı hafifletebilirsiniz!

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. İBS için herhangi bir diyet uygulamadan önce muhakkak doktorunuza danışmanız gerekmektedir.

MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır.

Kaynaklar:

Blog

İrritabl Bağırsak Sendromunda Uzak Durulması Gereken Besinler