Tereyağında Gluten Var mı?

Kızarmış ekmeğin üzerinde ya da tane tane dağılan bir pilavın içerisinde… Kendine has kokusu ve tadıyla tereyağı, hangi yemeğin eşlikçisi olduğu fark etmeksizin müthiş bir lezzet unsuru. Peki, acaba gluten içeriyor mu?

Tereyağı gerek lezzeti gerekse de besleyici içeriğiyle kahvaltılardan ana yemeklere her öğünde kendisine yer buluyor. Kontrollü porsiyonlarla tüketildiği takdirde ideal bir enerji kaynağı olarak belirtilen tereyağı, bir süt ürünü olduğu ve tahıl içermediği için doğal olarak gluten içermeyen besinler sınıfında yer alıyor. Ancak üretim şekli bu konuda her şeyi değiştirebiliyor. Besin değerleri ve enfes tadıyla glutensiz yiyecekler listesinin en sevilen üyelerinden olan tereyağı ve gluten riskine dair merak ettiğiniz tüm detayları bu yazıda bulabilirsiniz.

Glutensiz Diyetlerde Tereyağı Kullanımı Güvenli mi?

Tereyağı hayvansal kaynaklı yağlar sınıfına giriyor ve diğer hayvansal gıda ürünlerinde olduğu gibi doğal olarak gluten içermiyor. Hayvandan alınan sütün bir dizi işlemden geçmesiyle elde edilen tereyağı, yüzde 80 oranında süt yağı içeriyor. Besleyici ve enerji verici içeriğiyle bilinen tereyağı, katkısız olması ve çapraz bulaşmaya uğramaması şartıyla glutensiz diyetlerde güvenle kullanılabiliyor.

“Tereyağını glutensiz diyetlerde kullanmak güvenli mi?” sorusunun yanıtı evet olsa da fazla tüketimin vücutta bazı sorunlara neden olabileceğini unutmamak gerekiyor. Tereyağı, tüm tıbbi kaynaklarda belirtildiği üzere yüksek doymuş yağ içeriği nedeniyle kötü kolesterol, kilo alımı ve kalp hastalıklarına davetiye çıkarabiliyor. Dolayısıyla glutensiz bir besin olsa da diyetinizde tereyağı tüketiminizi günlük tavsiye edilen sınırlarda tutmanızda fayda bulunuyor.

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün yayınladığı Ulusal Beslenme Konseyi Yağ Bilim Komisyonu Raporu adlı çalışmada, “Kalp damar sağlığı için toplam günlük kalorinin yüzde 10’dan azı doymuş yağ asitlerinden (katı yağ kaynaklı örn. et, tereyağı) gelmelidir. Yani günde 22 gram doymuş yağ alınabilir (ister tereyağı, ister et vb.)” bilgisine yer veriliyor.

Glutensiz Beslenme için Tereyağı Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Tereyağı içeriğindeki omega-3 yağ asitleri, doymuş yağlar ve diğer vitamin-minerallerle glutensiz beslenme için önemli bir tamamlayıcı olma rolünü üstleniyor. Tabii tereyağının iyi özelliklerinden yararlanabilmek için katkısız ve doğal içerikli tereyağı çeşitleri seçilmeli. Glutensiz beslenme programınıza en uygun tereyağı seçiminde dikkat etmeniz gereken belli başlı maddeler şunlar:

Tereyağı doğal olarak gluten içermeyen bir besin olmakla birlikte üretim hattındaki kontaminasyon riskine bağlı olarak gluten içerebilir. Bu düşük bir ihtimal olsa da gluten intoleransınız varsa mutlaka ambalajında “glutensiz” veya “gluten-free” ibaresi bulunan tereyağlarını tercih etmelisiniz.
Tereyağı satın alırken paket üzerindeki diğer bilgilere de dikkat etmelisiniz. Üretim koşulları her ne kadar ilgili otoriteler tarafından belli bir standarda oturtulmuş olsa da içeriğiyle oynanmış, katkı maddeleri ilave edilerek doğallığı bozulmuş tereyağlarını tercih etmemelisiniz.
Tereyağların üzerinde yazan süt yağı ve su oranı bilgileri de ürünün doğallığı hakkında önemli veriler sunuyor. Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri envanterinde bulunan “Tereyağı Üretimi” başlıklı kaynakta, “Tuzsuz tereyağında en az yüzde 82 oranında süt yağı bulunmalı, su oranı ise en çok yüzde 16 olmalı.” bilgisi paylaşılıyor. Tereyağı satın alırken bu oranları kontrol etmek en iyi tereyağı seçimini yapma noktasında size kılavuz olabilir.
Tereyağındaki tuz miktarı da dikkat edilecek bilgiler arasında yer alıyor. Türk Gıda Kodeksi Tereyağı, Diğer Süt Yağı Esaslı Sürülebilir Ürünler ve Sadeyağ Tebliğine göre, ürünlerde ağırlıkça en fazla yüzde 2 oranında tuz kullanılabiliyor. Tuz oranı bundan yüksek olan tereyağları, Türk Gıda Kodeksine uygun olmadığı için tercih edilmemeli.

Tereyağında Çapraz Bulaşma Riski Var mı?

Endüstriyel üretim hatlarından geçen her ürün az ya da çok çapraz bulaşma ihtimali taşıyor. Tereyağı üreticileri, üretim süreçlerini genellikle diğer süt ürünleriyle aynı üretim hattında sürdürüyor. Hiçbir süt ürünü doğası itibarıyla gluten içermediği için tereyağında çapraz bulaşma riski de düşük oluyor. Yine de kontaminasyon endişesini sıfıra düşürmek, üretici firmanın titiz ve özenli çalışmasına bağlı oluyor.

Glutensiz beslenmesi gereken bireylerin gluten içeren gıdalar tüketmesi ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Bu nedenle üretici firmaların bu konuda son derece hassas olması ve gerekli önlemleri alması gerekiyor. Paketinde glutensiz ibaresi bulunan ürünlerde olduğu kadar, doğal olarak gluten içermediği bilinen tereyağında da çapraz bulaşmadan kaynaklı gluten içeriğine rastlanmaması çok önemli. Glutene karşı intoleransınız çok yüksekse sağlığınızı riske atmamak için tereyağı alırken üzerinde “gluten içermez” yazan ürünleri satın almaya özen göstermelisiniz.

Tereyağı Besin Değeri ve Faydaları

Tereyağı besin değeri ve fayda açısından son derece değerli özelliklere sahip. Kontrollü olarak tüketildiğinde vücudun işleyişine önemli artıları bulunan tereyağının içeriğinde bulunan vitamin ve mineral değerleri ise şöyle:

Tuzsuz Tereyağı Besin Değerleri (100 Gram)*
Su	16,2 g
Enerji	717 kalori
Protein	0,85 mg
Toplam yağ	81 g
Sodyum	11 mg
Potasyum	24 mg
Kalsiyum	24 mg
Demir	0,09 mg
Magnezyum	2 mg
*U.S Departmant of Agriculture/Food Data Central

Günlük porsiyon tavsiyelerine uyulduğu takdirde tereyağının vücuda etkilerini şu şekilde sıralamak mümkün:

Günlük Enerji Alımındaki Rolü

Sağlıklı doymuş yağlar açısından zengin olan tereyağı, günlük enerji ihtiyacını karşılamada önemli rol oynuyor. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneğinin yayınladığı Tıbbi Beslenme ve Egzersiz Metabolizması Kılavuzu’nda, günlük enerjinin yaklaşık yüzde 30’unun yağlardan sağlanması gerektiği bilgisi veriliyor. Ayrıca yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E, K) vücutta kullanımını sağlamak için yağdan gelen enerji oranının yüzde 20’nin altına düşürülmemesi öneriliyor.

İçerdiği Değerli Yağ Asitleri

Tereyağının içerisinde bulunan vitaminler, mineraller ve yağ asitleri bağışıklık sisteminin işleyişine katkıda bulunuyor. Sağlık ve Yaşam Dergisinde yayınlanan bir makalede; “Tereyağındaki pek çok yağ asidinin sağlığımıza faydaları olmaktadır. Lorik ve bütirik asitler bağışıklık sistemimizi güçlendirmek, stearik ve palmitik asitler ise kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL kolesterolü düşürmektedir.” deniliyor.

Vitamin ve Mineral İçeriği

Tereyağında bulunan kalsiyum ve D vitamini, kemik gelişiminin desteklenmesine ve yapısal olarak korunmasına katkı sağlıyor. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının hazırladığı “Sağlıklı Yaşama ve Hastalıklardan Korunma” adlı kitapçık, D vitamininin en çok hayvansal gıdalarda bulunduğunu ve bu vitamini içeren gıdaların kalsiyumun kemiklerde tutulum oranını artırdığını yazıyor. İçeriğindeki E ve A vitaminleri sayesinde tereyağı, cildin nem dengesini korumasına ve cilt hücrelerinin yenilenme sürecine de destek oluyor.

Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı bünyesinde hazırlanan bir doktora tezinde, 100 gram tereyağının 2917 IU (uluslararası birim) A vitamini, 1500-4800 IU D vitamini ve 2400 IU miktarında E vitamini içerdiği bilgisine yer veriliyor. Aynı zamanda tereyağının fizyolojik değeri yüksek esansiyel yağ asitlerini içerdiği de biliniyor. Esansiyel yağ asitlerinin cilt hastalıklarını önlemesinin yanında, kanda çoğalan ve damar sertliğine neden olduğu bilinen kan kolestrolünü azaltıcı özelliğinin de olduğu da ifade ediliyor.

Tereyağı gibi gluten içermeyen gıdalar hakkında daha fazla bilgi için Glutensiz Beslenme kategorisinde yer alan diğer yazılarımızı da inceleyebilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz!

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Günlük beslenmenize eklemek istediğiniz besinler ve vücudunuzdaki olası etkileri hakkında önce mutlaka doktorunuza ve uzman bir diyetisyene danışmalısınız.

MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır.

Kaynaklar:

Blog