Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığı veya diğer çeşitli nedenlerle siz de gluteni hayatından çıkaranlardan mısınız? Öyleyse gıda alışverişinde ürün etiketi okumanın önemini iyi biliyor olmalısınız. Fakat ürün etiketlerinin kalabalığı gözünüzü korkutmasın. Aklınızdaki soru işaretlerini giderecek tüm detaylar bu sayfada!
Son yıllarda hızla yaygınlaşan glutensiz beslenmede yalnızca ekmek ve hamur işlerine veda etmek yeterli olmuyor. Diyette sadece gluten içermeyen yiyecekler bulunacağından alınan ürünlerin içeriğinin mutlaka kontrol edilmesi gerekiyor. Yani glutensiz bir yaşamın en önemli adımı market rafındaki ürünleri doğru bir şekilde değerlendirmekten geçiyor. Kimi zaman çok sayıda besin değeri ve bileşenden oluşan ürün etiketlerini okumak ve anlamak güç olabiliyor. Bu hususta sizlere yardımcı olmak için ürün etiketleri bize ne anlatmak istiyor ve herhangi bir paketli gıda alırken nelere dikkat etmeliyiz açıklayacağız. İşte, glutensiz beslenenler için ürün etiketi okuma rehberimiz!
Ürün Etiketi Okumanın Önemi Nedir?
Ürün etiketlerini doğru bir şekilde okumak tüketicinin sağlık, güvenlik ve beslenme alışkanlıklarıyla ilgili bilinçli kararlar verebilmesini sağlıyor. Etiket okumayı bu denli önemli kılan nedenler ise şu şekilde sıralanıyor:
- Sağlık kaygısı: Ürün etiketinde varsa ürünün içeriğindeki gluten ve potansiyel alerjenlere yer veriliyor. Bu bilgiler çölyak hastalığı, gluten hassasiyeti, alerjik reaksiyon ve laktoz intoleransı başta olmak üzere herhangi bir rahatsızlığa sahip bireyleri olumsuz etkileyebiliyor. Bu gıdaların kazara tüketilmesi halinde muhakkak doktora danışmak gerekiyor.
- Beslenme ve diyet takibi: Ürün etiketlerinde besin değerleri (kalori, protein, karbonhidrat, yağ vs.) detaylı bir şekilde sıralanıyor. Bu değerler bireylerin günlük beslenme alışkanlıklarını izleyerek dengeli bir diyet sürdürmesine yardımcı oluyor.
- Tüketici hakları: Besin etiketi okumak paketli bir gıdanın en önemli noktası olan son kullanma tarihi, muhafaza önerisi ve menşei gibi konularda da bilgi veriyor. Ürün hakkında eksiksiz bilgi sahibi olmak, ürünün tazeliğini korumak ve tarihi geçmiş bir ürünü tüketmemek adına mutlaka gerekli kontrollerin yapılması gerekiyor.
- Piyasaya hakimiyet ve bilinçli tüketim: Ürün etiketi okuma alışkanlığı geliştirmek tüketicilerin piyasaya hakim olmasını sağlıyor. Böylece kişilerin bilinçli tüketim vizyonu artıyor.
Ürün Etiketi Okurken Dikkat Edilmesi Gereken Maddeler Nelerdir?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere ürün etiketlerinin sıkışık görünen yazılarının içinde mutlaka görmeniz gereken bazı kritik bilgiler yer alıyor. İşte o bilgiler:
Katkı Maddeleri
Ürünün raf ömrünü uzatma, renklendirme, tatlandırma veya kıvam artırma gibi amaçlarla kullanılan katkı maddelerini mutlaka duymuş olmalısınız. Bu katkı maddeleri alerjik reaksiyonlara neden olabileceğinden ürünlerin içerik listesinde belirtilmesi T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan Türk Gıda Kodeksi Katkı Maddeleri Yönetmeliğince zorunlu kılınıyor. Yalnızca alerjik reaksiyon gösterenlerin değil, belirli katkı maddelerini tüketmek istemeyen ve özel diyet gereksinimi olan kişilerin de bu ibarelere dikkat etmesi gerekiyor.
Gluten İçeriği Bilgisi
Gluten içeren yiyecekler tüketmeyenler, çölyak hastası veya gluten hassasiyeti olanlar için ürünün gluten içeriği bilgisi hayati önem taşıyor. Etiketlerde “glutensiz” ya da “gluten-free” ibaresi olduğu takdirde bu gıdalar güvenle tercih edilebiliyor.
Besin Değerleri
Ürün etiketlerinde yağ, protein, enerji, karbonhidrat, vitamin, mineral, tuz/sodyum ve lif gibi besin değerleri belirtiliyor. Bu bilgiler tüketicinin günlük beslenme ihtiyaçlarına uygun ürün seçimi yapmasına yardımcı oluyor. Örneğin; kalori alımını kontrol etmek, mevcut diyeti sürdürmek veya protein gibi belirli besin ögelerini artırmak isteyenler bu bilgileri kontrol ederek alışveriş yapabiliyor.
Ürün Etiketlerinde Geçen Terimler Ne Anlama Gelir?
Gıda ambalajlarının üzerinde sıkça gördüğünüz “Trans yağ içermez” veya “Gluten içermez” ibareleri tam olarak ne ifade ediyor? Ürün etkiletlerindeki terimlere dair tüm detayları aşağıda paylaşıyoruz!
Porsiyon
Ürün etiketlerinde yer alan porsiyon bölümünde tek bir porsiyonun miktarı bulunuyor. Ürünün besin değerlerinin de bu miktara göre verilmesi, tüketicinin aldığı enerjiyi veya kaloriyi kontrol etmek adına referans noktası sağlamış oluyor.
Kalori
Kalori, bir gıda ürününün içinde bulunan enerji miktarını ifade ediyor. Kalori miktarı bilgisi tüketicilerin günlük enerji ihtiyaçlarına uygun bir şekilde beslenmesine yardımcı oluyor.
UHT
Genellikle süt ve bazı diğer sıvı gıdaların üzerinde görebileceğiniz UHT kısaltması “ultra high temperature” yani “ultra yüksek sıcaklık” anlamına geliyor. Bu ibare, ilgili gıda ürününün kısa süreliğine çok yüksek sıcaklıklara maruz bırakılarak sterilize edildiğini ifade ediyor. UHT işlemi sayesinde gıdaların raf ömrü daha uzun oluyor.
Gluten İçerir-İçermez
“Gluten içerir” ibaresi ürünün tahıllarda doğal olarak bulunan protein türünü içerdiği anlamına geliyor. Bu ibarenin yer aldığı ürünleri gluten hassasiyeti bulunan, çölyak hastalığı olan ya da glutensiz beslenen diğer kişilerin tüketmemesi gerekiyor.
“Gluten içermez” ibaresi ise ürünün glutensiz üretildiğini ya da tamamen bu proteinden arındırıldığını ifade ediyor. Yukarıda belirttiğimiz gibi gluten hassasiyeti bulunan, çölyak hastalığı olan ya da glutensiz beslenen kişiler bu ürünleri gönül rahatlığıyla tüketebiliyor.
Trans Yağ
Trans yağ, endüstriyel veya doğal yollarla elde edilen, doymamış yağ asidi içeriği yüksek bir yağ türü olarak tanımlanıyor. T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Optimal Beslenme adlı rehbere göre, trans yağ tüketimi diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskini artırıyor. Ürünlerin üzerinde yer alan “Trans yağ içermez” ibaresi, tüketicilere seçim yapma imkanı tanıyor.
Doymuş Yağ
Optimal Beslenme adlı rehbere göre doymuş yağ tüketimi kan kolesterolü ve diyabeti tetikliyor. Ürün etiketlerinde belirtilen doymuş yağ miktarı tüketicinin yağ alımını yönetmesine yardımcı oluyor.
“Glutensiz” Etiketi Olmayan Ürünlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
- İçerik listesi: Ürünün içerik listesini dikkatli bir şekilde okumalısınız. Buğday, arpa, çavdar veya bu tahılların türevleri genellikle gluten içeriyor. Bu tahılların varlığında ürünün gluten içerdiğini anlayabilirsiniz. Tabii her ihtimale karşı “Gluten içermez” ibaresi olmayan ürünleri tüketmemekte fayda var.
- Çapraz bulaşma: Bazı ürünler glutensiz olarak üretilse de aynı tesiste gluten içeren ürünlerle temasa geçebiliyor. Bu durum “aynı tesislerde işlenmiş” gibi ifadelerle etikette belirtilebiliyor. Böylelikle insanlar çapraz bulaşma riskini göz önünde bulundurarak ürünü tüketmemeyi tercih edebiliyor.
- Üreticiyle iletişim: Ürün etiketinde belirsizlik varsa ve gluten içeriği hakkında net bir bilgiye ulaşamıyorsanız markayla iletişime geçmeyi deneyebilirsiniz. Bu sayede hem şikayetinizi paylaşabilir hem de ürün içeriği hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
- Diğer alternatifler: Eğer bir ürünün gluten içerip içermediğinden emin değilseniz risk almadan güvenli bir alternatife yönelmelisiniz. Bu nedenle Glutensiz etiketi bulunan ürünleri tercih etmelisiniz.
| Glutensiz bir diyet uyguluyor ve aldığınız ürünlerle lezzetli alternatifler yapmak istiyorsanız Glutensiz tarifler kategorimize göz atabilirsiniz! |
*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Glutensiz beslenme ve ürün tüketimi hakkında detaylı bilgi almak için mutlaka bir hekime danışmanız gerekmektedir.
Kaynaklar: