Kimi zaman yemeklerde, kimi zaman da fırından yeni çıkmış sıcacık ekmeğin üzerinde… Lezzetine doyum olmayan salçayla yaratıcı olmak hiç de zor değil! Peki, yediden 70’e herkesin çok sevdiği salçanın gluten içerip içermediğini biliyor musunuz?
Türkiye’de çölyak hastalığının görülme sıklığının yüzde 1 ila binde 3 arasında olduğu düşünüldüğünde, glutensiz beslenmesi gereken kişilerin hiç de az olmadığı ortaya çıkıyor. Diyetinizde gluten olmamasına dikkat etmeniz gerekiyorsa, yiyeceğiniz her besin öğesinin içeriğini sorgulamak sizin için de normal bir durum haline gelmiş olabilir. Bu sorgulamaların doğurduğu “Salçada gluten var mı?” sorusunun cevabı ise tıpkı sizin gibi pek çok kişi tarafından merak ediliyor.
Salça gluten içerir mi sorusuna bir cevap vermeden önce, salçanın içeriğinde ne olduğuna dair daha fazla bilgi edinmenizde fayda var. Bu dosyamız aracılığıyla, salça çeşitlerinin nasıl üretildiğine ve içeriğinde neler olup olmadığına dair pek çok bilgiye ulaşabilirsiniz!
Salçada Gluten Var mı?
Salça, Türk mutfağında gerek kahvaltılarda gerek akşam yemeklerinde, kısacası her öğünde; hatta atıştırmalık olarak bile kullanılabiliyor. Yalnızca Türk mutfağında değil, İtalyan mutfağında da oldukça popüler olan salçanın pek çok yemeğin püf noktalarından biri olduğunun muhakkak siz de farkındasınız. Ancak gluten intoleransınız bulunuyorsa ya da glutensiz diyet yapmaya dikkat ediyorsanız, hemen her yemeğin içine konulan salçanın gluten içerip içermediğini de bilmeniz gerekiyor.
Bir gıda maddesinin “glutensiz” olarak etiketlenebilmesi için Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA – U.S. Food and Drug Administration) tarafından belirlenen bir kriter bulunuyor. Buna göre glutensiz gıdaların içeriğinde 20 ppm’den (milyonda bir birimden) fazla gluten bulunmaması gerekiyor.
Domates ve biber, sofralık olarak kahvaltılarda yaygın olarak tüketildiği gibi salça olarak da raflarda yerini alıyor. Hem domates hem biberin karışımıyla yapılan salçalar da bulunuyor. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verileri, 2015 yılında domates üretiminin yüzde 35’inin yalnızca salçalık domatesten oluştuğunu gösteriyor. Bu oran ise ülkemizde salça tüketiminin ne kadar fazla olduğunu kanıtlıyor. Salçada gluten olup olmadığını ise salçanın içeriğinde yer alan ham maddeler ile salçaya eklenen katkı maddeleri belirliyor. O halde gelin, her iki salça türünün de gluten içerip içermediğini ayrı ayrı değerlendirelim!
Domates Salçasında Gluten Var mı?
Eylül ayı geldiğinde, Anadolu’nun pek çok bölgesinde salça hazırlıkları da hummalı bir şekilde başlıyor. Balkonlarda, teraslarda ve hatta evlerin çatılarında, içi ezilmiş domatesle dolu tepsiler kurumaya bırakılıyor. “Güneşte kurutma” olarak bilinen bu eski salça yapma yöntemine, belki de çocukluğunuzun en tatlı anılarından aşinasınız. İster güneşte kurutun, ister kaynatarak elde edin, isterseniz de marketten satın alın… Her halükârda salçanın yemeklerin vazgeçilmezi olduğu katıksız bir gerçek! Peki, salça gluten içeriyor mu dersiniz?
Güzel haber! Yapımında yalnızca domates ve tuz kullanılan domates salçası çeşitleri gluten içermiyor. Çünkü gluten buğday, çavdar ve arpa gibi tahıllarda bulunan bir protein çeşidini oluşturuyor. Haliyle bu protein, adı geçen tahıllar haricindeki hiçbir meyve ve sebzede bulunmuyor. Domates de bir meyve olduğundan, ana kaynağı domates olan salçada da doğal olarak gluten bulunmuyor.
Unutmayın! Besinlerin kendisi gluten içermese bile çapraz bulaşma yoluyla gluten içerir hale gelebiliyor. Çapraz bulaşma, glutensiz bir gıda maddesinin doğrudan veya dolaylı yoldan gluten içeren bir başka gıda maddesiyle temas ederek kontamine olmasıyla ortaya çıkıyor. Öyle ki düşük miktarlarda dahi gluten alımı, çölyak hastaları için zararlı olabiliyor. Ayrıca dışarıdan alınan salçaların içerik listesinde gluten ihtiva edebilecek bir başka madde bulunup bulunmadığına da çok dikkat etmek gerekiyor.
Biber Salçasında Gluten Var mı?
Biber salçası, tıpkı domates salçasında olduğu gibi hem güneşte kurutularak hem de kaynatılarak elde edilebiliyor. Bu salçanın geleneksel tarifinde de yalnızca biber ve tuz kullanılıyor. Biber, tıpkı domates gibi bir meyve çeşidi olduğu için “Biber salçası gluten içeriyor mu?” sorusunun cevabı da elbette “Hayır!” oluyor. Tabii bu noktada, çapraz bulaşma olasılığını mutlaka tekrar hesaba katmak gerekiyor.
Hazır biber salçası alırken, market ürünleri içerisinde “glutensiz” olarak etiketlenmiş alternatifleri seçmeye özen göstermek büyük bir önem taşıyor. Glutensiz diyetlere dahil etmek için en güvenilir yöntem ise salçayı ev ortamında yapmak oluyor! Bunun için salça yapımında kullanılacak malzemelerin herhangi bir glutenli gıdayla temasa geçmemiş olmasına titizlikle dikkat etmek gerekiyor. Üstelik bu yöntemle elde edilen salçayı da uzun süre boyunca güvenle tüketmek mümkün!
Domates ve Biber Salçası Besin Değerleri
Domates ve biber Türkiye’de pek çok kişinin günlük beslenmesinde oldukça önemli bir yer tutuyor. Özellikle glutensiz beslenen kişiler için bu meyveler ve onlardan elde edilen salça gibi çeşitli gıdalar, vücudun gereksinim duyduğu besin öğelerini içermeleri bakımından göz ardı edilemez bir değere sahip! Domates karotenoidler (likopen, β-karoten) ve C vitamini açısından çok zengin bir kaynak iken; biber ise iyi bir C vitamini, magnezyum ve potasyum kaynağı olarak biliniyor.
Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Günlük beslenmenize eklemek istediğiniz besinler hakkında önce mutlaka diyetisyeninize danışmalısınız.
MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır