Son yıllarda gluten tüketimine olan hassas yaklaşımdan dolayı gıdaların içeriğine yönelik soru işaretleri de artıyor. Pek çok farklı türü olan ve her kahvaltıda sofraları süsleyen peynir de bu soruların hedefi olan gıdalardan biri. Siz de peynirde gluten olup olmadığını merak ediyorsanız, aradığınız yanıtları bu sayfanın devamında bulabilirsiniz.
Protein, yağ ve mineraller bakımından zengin bir süt ürünü olan peynirin, gluten içerip içermediğine dair ne yazık ki basit bir cevap bulunmuyor. Bu sorunun yanıtı, bilhassa çölyak hastaları ve çölyak hastası olmadıkları halde glutene karşı hassasiyet gösteren kişiler için önemli. Çoğu peynir, doğal haliyle glutensiz ürünler kapsamına girse de bazı durumlarda içerdikleri ilave maddelerden ötürü gluten içerir hale gelebiliyor.
Glutensiz diyet yapan kişilerin kafası peynir söz konusu olduğunda bir hayli karışıyor. Genellikle peynirde doğal haliyle gluten bulunmuyor olsa da pek çok peynir çeşidiyle ilgili aynı kesinlikte konuşmak mümkün olmuyor. Bu nedenle herhangi bir peynir türünü tüketmeden önce, içeriğinde nelerin bulunduğunu mutlaka bilmek gerekiyor.
Gluten yalnızca buğday, çavdar ve arpada bulunan bir protein olduğundan, sütten elde edilen peynirin doğal olarak gluten içermemesi gerekiyor. Ancak gluten, günümüzde en ilgisi yok gibi görünen pek çok gıda çeşidinde de bulunabiliyor. Peki, peynir çeşitlerinin gluten ihtiva edip etmediği nasıl anlaşılabilir? Gelin, bu soruların yanıtlarını birlikte öğrenelim!
Peynirde Gluten Var mı?
Öncelikle şu konuyu tekrar açıklığa kavuşturalım: Doğal içeriği korunmuş çoğu peynir türünde gluten bulunmuyor. Diğer bir şekilde açıklayacak olursak; üretim esnasında içine tatlandırıcı, koruyucu ve kıvam arttırıcı gibi ilave malzemeler katılmamış sade ve tam yağlı peynirler çoğunlukla gluten içermiyor. Peynir ürünlerine gluten, genellikle raf ömrünü uzatmak ya da dağılmasını engellemek amacıyla yoğunlaştırıcı veya dengeleyici olarak ekleniyor.
Hem lezzeti hem de zengin içeriği göz önünde bulundurulduğunda, peyniri sevmemek sanıyoruz ki elde değil! Peki, acaba hangi peynir türleri gluten içeriyor, hangileri içermiyor ve peynirde gluten olup olmadığını anlamak için neler yapmak gerekiyor? Bizimle birlikte okuyup aydınlanmaya hazırsanız, işte şimdi başlıyoruz!
Hangi Peynir Çeşidinde Gluten Var?
Çay, simit ve domates ile hazırlanan mütevazı kahvaltı sofralarının olmazsa olmazı peynirin doğal, sade ve tam yağlı hallerinin genellikle gluten içermediğini artık biliyorsunuz. (Tabii yine de tüketim öncesi içerik listesine bakmakta fayda var. Ne olur ne olmaz!) Yağsız, az yağlı ya da tuzsuz halde bulunan bazı işlenmiş peynirler ise formları ve üretim koşulları gereği gluten içerme riski taşıyabiliyor. Bu ürünlerden en öne çıkanlar ise şunlar:
Arpa Mayalı Peynirler
İçinde bira bulunan bazı peynirlerde dolaylı olarak gluten de bulunuyor. Çünkü bira yapımında, ham madde olarak gluten içerdiği açıkça bilinen arpa kullanılıyor.
Süzme Peynirler
Süzme peynirler çoğu durumda gluten içermese de bazı markalar, buğday nişastası gibi glutenli gıdaları kıvam artırıcı olarak kullanabiliyor. Bu noktada içerik listesini dikkatlice incelemek, seçilen ürünün gönül rahatlığıyla tüketilebilmesi -ve elbette sindirilebilmesi- için önem taşıyor.
Bonus: Peynirli Tatlılar
Onlara bayıldığınızın farkındayız fakat ne yazık ki peynirle yapılmış cheesecake gibi tatlılarda da gluten bulunabiliyor. Çok sevilen bu tatlının peynirden yapılan iç dolgusu glutensiz olsa da, tabanında gluten içeren un veya türevi malzemeler kullanılabiliyor. Güzel haber şu ki bu nefis tatlının tabanını, glutensiz bir un veya bisküvi ile evinizde de hazırlamanız mümkün!
Aman dikkat! Gluten içermediğinden emin olduğunuz bir peynir satın alırken dahi, ürünün gluten içeren başka bir gıdayla ya da yüzeyle temas etmemiş olmasına dikkat etmelisiniz. Zira peynirinizi kestirirken kullanılan bıçak ya da makine ile öncesinde glutenli bir başka peynir veya yiyecek kesilmiş olabilir.
Hangi Peynir Çeşidinde Gluten Yok?
Ağırlıklı olarak glutensiz şekilde tüketime sunulan bazı peynirleri aşağıda sizin için listeledik. Ancak her koşulda, bu ürünlerden birini satın almadan önce yine de içeriğini dikkatle okumalısınız:
- Kaşar peyniri
- Keçi peyniri
- Mozzarella
- Çedar peyniri
- Rokfor peyniri
- Krem peynir
- Feta
- Mavi peynir
Peynirde Gluten Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Peynirlerin, ‘‘glutensiz’’ etiketine sahip olabilmesi için belli standartları karşılaması gerekiyor. Hidrolize ve fermente edilmiş peynir gibi gıdalarda gluteni tespit etmek için geçerli bir test bulunmuyor. Bu yüzden peynirde gluten olup olmadığını anlamak için peynirin üzerinde bulunan etiketi incelemek büyük bir önem taşıyor. Bunu yaparken de önce, peynirin içinde doğal koşullarda nelerin “yer almaması” gerektiğini bilmek şart! Örneğin; buğday nişastası veya buğdaydan yapılmış modifiye gıda nişastası, olmaması gereken bu malzemeler arasında en öne çıkanlardan bazıları.
Satın almayı düşündüğünüz peynirin içindekiler listesinde sirke bulunuyorsa, bunun ne sirkesi olduğunu da araştırmalısınız. Çünkü kullanılan malzeme eğer malt sirkesi ise bu, peynirde gluten bulunduğu anlamına geliyor. Kıvam artırıcı, tatlandırıcı ve renklendirici içeren peynirleri satın alırken de ekstra dikkatli olmalısınız. Ayrıca sütten üretilmeyen sahte peynirlere aldanmamak adına, güvenilir markaları tercih etmeye özen göstermelisiniz.
*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Beslenme programınızda yer verebileceğiniz besinlere yönelik en doğru bilgileri edinmek adına bir diyetisyene danışmalısınız.
MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır
Kaynaklar:
“Gluten-Free’ Means What It Says”. FDA. 2021. (çevrimiçi).
“Is Cheese Gluten-Free?”. Beyond Celiac. 2022. (çevrimiçi).
“Gluten-Free Eating”. Canadian Celiac Association. 2018. (çevrimiçi).
Corey Whelan, ‘‘Is Cheese Gluten-Free?’’. Healthline. 2018. (çevrimiçi).
“Cheese’’. Harvard T.H. Chan School of Public Health. (çevrimiçi).
Dan Brennan, MD, ‘‘What to Know About Gluten-Free Cheese’’. WebMD. 2021. (çevrimiçi).