Glutensiz beslenme, glutensiz diyet yapma gereksinimine sahip kişiler için büyük bir önem taşıyor. Bu durumda günlük öğünlerde yer verilebilecek besinleri seçerken fazlasıyla dikkat etmek gerekiyor. Nitekim özellikle de bazı gıdalar, işlendiklerinde doğal hallerinden farklı olarak glutenli birer ürüne dönüşebiliyor. Evet, bunlardan biri de patates!
Tükettiğiniz bir ürünün ham maddesinin glutensiz olduğunu bilseniz dahi, hazır paketli ürünlere her zaman aldanmamak gerekiyor. Çünkü doğal hali glutensiz olan bir gıda bile şaşırtıcı bir şekilde içeriğinde gluten barındırabiliyor. Fakat bu noktada sorulması gereken soru, bir gıdaya ‘’glutensiz’’ diyebilmek için sınır miktarın kaç olduğu.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Amerikan Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’ne göre, bir gıdanın glutensiz olduğunu söyleyebilmek için kilogram başına 20 miligramdan az gluten içermesi gerekiyor.
Etiketli ürünlerin gluten içerip içermediğini öğrenmek için genelde, ambalajlarının üzerini biraz daha dikkatli incelemek yeterli oluyor. Bu konuda içiniz rahat olsun, çünkü hazır tüketim ürünlerinin ambalajlarında tüm içerik bilgilerinin verilmesi yasal bir zorunluluk. Peki ya üzerinde içeriğine dair herhangi bir bilgi bulunmayan paketsiz ürünleri tüketirken ne yapmak gerekiyor? Patates için bu sorunun cevabını yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Patateste Gluten Var mı?
Patates, nişastalı bir bitki türü. Gluten ise arpa, buğday, çavdar gibi bazı tahıllarda bulunuyor. Öyleyse sorunuzun cevabını veriyoruz: Hayır! Patates gluten içermiyor. Sizin de glutensiz beslenmeniz gerekiyor ise aradığınız cevabın bu olduğunu biliyoruz. Burada elbette, patatesin topraktan çıkmış ve herhangi bir işleme tabi tutulmamış halinden bahsediyoruz.
Patates, glutensiz diyete çeşitli şekillerde dâhil edilebilecek bir sebze olması bakımından çölyak hastaları ve gluten intoleransı bulunan kişiler için son derece ideal bir besin kaynağı! Bilhassa haşlanmış patates, ekmek tüketemeyenler için oldukça doyurucu olabiliyor.
Haşlanıp kızartılabilen, salatalara ve yemeklere istenildiği şekilde ilave edilebilen patatesi yemeklerde kullanırken, etkileşime gireceği diğer gıdaların da gluten içerip içermediğine dikkat etmek gerekiyor.
Tatlı Patateste Gluten Var mı?
Tatlı patates denildiğinde zihnimizde ilk başta bakır bir kabuğun altında turuncu renkli bir patatesin görüntüsü geliyor olsa bile; dünyada pek çok renkte tatlı patates çeşidi yetiştiriliyor. Mor, sarı, beyaz, kırmızımtırak renkli tatlı patatesler market reyonlarını süslüyor. Peki, tatlı patates gluten içeriyor mu dersiniz?
İyi haber! Tahıllı gıdalardan olmadıkları için tatlı patatesler de doğal olarak glutensiz besinler arasında yer alıyor. Onları pişirerek, haşlayıp püre haline getirerek ya da fırınlayarak dilediğiniz şekillerde tüketebilirsiniz. Gluten içeren başka bir gıda ile birlikte harmanlanmadıkları sürece, glutensiz diyetinize tatlı patatesleri de ekleyerek onların tadını doya doya çıkarabilirsiniz!
Patates Ununda Gluten Var mı?
Patates unu, haşlanıp kurutularak suyu alınmış ve öğütülerek inceltilmiş patateslerden elde ediliyor. Dolayısıyla bu ürün de glutensiz diyetinizin içinde güvenle kullanabileceğiniz bir un çeşidini oluşturuyor. Ancak üretim tesislerinde buğday unu vb. glutenli mamullerle çapraz bulaşmaya maruz kalmadığı sürece… Bundan emin olmak adına, tercihinizi üzerinde “glutensiz” ibaresi bulunan sertifikalı ürünlerden yana yapabilirsiniz.
Krem renkli olan patates ununun, dünya savaşlarının yaşandığı kıtlık yıllarında buğday ununa katılarak ekmek yapımında kullanıldığı biliniyor. Aynı zamanda bu un, çorba gibi sulu yemeklerin ve çeşit çeşit sosların yapımında da kıvam arttırıcı özelliğiyle tercih ediliyor. Siz de glutensiz patates ununu, buğday ve arpa unu gibi unlara alternatif olarak kullanabilir ve bu unla yaptığınız lezzetli kekleri ve kurabiyeleri afiyetle yiyebilirsiniz.
Patates Unu ile Patates Nişastası Aynı Şey mi?
Patates nişastası, patatesin içinde bulunan nişastadan elde edilen beyaz ve tatsız denilebilecek ince bir toz. Buğday ve gluten içermiyor oluşu bakımından o da soslar ve yemeklerde gönül rahatlığı ile kullanılabiliyor. Öyleyse patates nişastasının patates unundan farkı ne diye soruyor olabilirsiniz. Gelin birlikte bakalım!
- Patatesten un elde edilirken, patatesler pişirilip kurutularak suyundan arındırılıyor. Oysa patates nişastası, pişmemiş patateslerin soyulup ezilmesi yoluyla üretiliyor.
- Patates unu, patates nişastasından daha yüksek protein ve lif içeriyor.
- Patates nişastası kurutularak patates unundan daha hafif yoğunluğa sahip beyaz bir toza dönüştürülüyor.
- Patates unu fazlaca su emerken, patates nişastası su emmiyor.
- Patates unu, neredeyse tatsız denilebilecek patates nişastasından daha yoğun bir tada sahip oluyor.
- Patates unu, hamur yapmak için patates nişastasından daha uygun bir alternatif sunuyor.
- Patates nişastası ısıtıldıktan sonra berrak bir hal alarak, şeffaf ya da beyaz soslar yaparken tercih edilebiliyor.
Gluten Hassasiyeti Olanlar Patates Yiyebilir mi?
Patates ile yapılabileceklerin bir sınırı yok! Herkese hitap edecek şekilde kullanılabilmesi bakımından patates, gerçekten çok yönlü bir sebze. Doğal haliyle glutensiz olduğu için de çölyak hastaları ve gluten alerjisi olan kişiler tarafından rahatlıkla tüketilebiliyor. Fakat burada, üzerinde durulması gereken birkaç husus bulunuyor.
Dışarıda yenilen keyifli bir akşam yemeğinde önünüze getirilen patates yemeğinin veya marketten alacağınız paketli gıdaların gluten içerebileceğini unutmamalısınız. Zira satın alınan patates içerikli ürünler veya sipariş edilen patatesli yemeklerde, gluten içeren unlar, vb. başka gıda maddeleri bulunabilir.
*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır.
MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır
Kaynaklar:
“Çölyak hastalığının tedavisi nedir?”. T.C. Sağlık Bakanlığı. (çevrimiçi).
‘‘Are Potatoes Gluten-Free?’’. Verywellhealth. (çevrimiçi).
‘‘Are Potatoes Gluten-Free?’’. Beyond Celiac. (çevrimiçi).
R. Seçkin , “Ekmeklik Una Patates Unu Katılması”, Gıda, c. 4, sayı. 2, Nis. 1979
‘‘Patates Unu ve Patates Nişastası Arasındaki Fark’’. Lafayettefirefighters. 2013. (çevrimiçi).
“Sweet Potatoes’’. Harvard T.H. Chan School of Public Health, (çevrimiçi).
‘‘Are Sweet Potatoes Gluten-free?’’. Rachael Roehmholdt. (çevrimiçi).
‘‘Are potato starch and potato flour the same?’’. Wheat-Free. 2014. (çevrimiçi).