Hurmada Gluten Var mı?

Yemek kültürümüzün temelini oluşturan gıdaların birçoğu gluten içeriyor. Dolayısıyla çeşitli nedenlerle gluten tüketmekten kaçınan bireyler besin çeşitliliği sağlamak konusunda zorluk yaşayabiliyor. Ara öğünlerin ve tatlı tariflerinin olmazsa olmazı hurmanın gluten içerip içermediği de sıklıkla merak ediliyor. Bakalım, hurma gluten diyeti sürdürenler için ideal bir alternatif mi?

Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da en az 5 bin yıldır yetiştirilen hurma bu coğrafyaların bilinen en eski meyvesi olma özelliğine sahip. Bunun doğal bir getirisi olarak da hurma, sofralarımızda kendisine pek çok farklı şekilde yer buluyor. Bu nedenle hurmanın gluten içerip içermediğini araştıranların sayısı bir hayli fazla oluyor.

Ramazan sofralarında lezzetli bir gelenek, gün içinde pratik bir atıştırmalık ya da rafine şeker içermeyen tatlılar için bir kurtarıcı! Hatta hurma yağı ve hurma ununu da unutmamalı. Peki, lezzetiyle damaklarda, köklü geçmişiyle yemek kültürümüzde iz bırakan hurmada gluten var mı? Hadi öğrenelim!

Hurmada Hangi Vitamin ve Minareller Bulunur?

Türkiye Diyetisyenler Derneğinin yayın organı Beslenme ve Diyetetik Dergisi’nde yayınlanan Hurmanın (Phoenix dactylifera) Bileşimi ve Antioksidan Özellikleri isimli makaleye göre, hurma vitamin ve mineral açısından oldukça zengin bir içerik sunuyor. Hurmanın içerisinde bulunan mineraller kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, sodyum, bor, flor, bakır, selenyum ve çinko olarak sıralanıyor. Bunun yanı sıra hurmanın içerdiği mineral oranının yetiştiği toprak türüne göre farklılık gösterebileceği biliniyor.

Aynı makalede yer verilen bilgilere göre hurmanın içeriğinde tiamin, riboflavin, niasin, C vitamini ve A vitamini bulunuyor. Hurmanın yapısında bulunan suda çözünen vitaminler, hurmanın olgunluk aşaması ve çeşidine göre farklılık gösterebiliyor.

Hurmanın Etkileri Nelerdir?

Uzman onaylı yayın yapan global sağlık platformu Healthline’da yer alan “8 Proven Health Benefits of Dates” isimli makaleye göre, hurmanın etkileri şu şekilde sıralanıyor:

• Hurmanın diğer kuru meyvelere kıyasla çok daha yüksek antioksidan içeriğine sahip olduğu aktarılıyor. Araştırmalara göre hurmanın içeriğinde yer alan antioksidanlar, kardiyovasküler sistemin ideal fonksiyonlarını korumaya yardımcı olabiliyor.
• Hurmanın zengin lifli yapısı nedeniyle de pek çok fayda sağladığı belirtiliyor. Günlük beslenmeye hurma eklenerek bağırsak hareketlerinin düzenlenmesi noktasında destek alınabileceği belirtiliyor.
• Hurmanın beyin ideal fonksiyonlarını korumaya katkı sağlayabilme potansiyeli üzerine çeşitli araştırmalar yürütüldüğü aktarılıyor. Bununla birlikte aynı makalede bu konuda daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulduğu detayına da yer veriliyor.

Hurmada Gluten Var mı?

Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünün Çölyak Hastalığında Beslenme isimli araştırmasında hurma ve benzeri meyve ya da kuru meyvelerin tümünün gluten diyetinde tüketilebileceği aktarılıyor. Yani hurmada gluten bulunmuyor. Bununla birlikte, özellikle kuru hurma gibi besinlerin yapışmasını önlemek amacıyla yulaf unuyla kaplanabildiği belirtiliyor. Bu durumda çapraz bulaşma riski meydana gelebiliyor. Bu nedenle özellikle kuru hurma gibi besinleri tüketmeden önce ürünlerin etiket detaylarının dikkatle incelenmesi gerekiyor.

Hurma Çekirdeğinde Gluten Bulunur mu?

Healthline’da yayınlanan Foods You Can Eat on a Gluten-Free Diet isimli makaleye göre, hurmanın meyve ya da çekirdeğinde gluten bulunmuyor. Aynı makalede yer verilen detaylara göre, hurma yağı türevleri ve hurma çekirdeğinden hazırlanan hurma unu çeşitlerinin de glutensiz diyette tüketilebileceği aktarılıyor. Ancak yine de ürünlerin etiket detaylarını incelemekte fayda bulunuyor.

Glutensiz Tariflerde Şeker Yerine Hurma Kullanılabilir mi?

Glutensiz tariflerde şeker yerine hurma kullanılması oldukça sık rastlanan bir durum. Healthline’da yayınlanan 8 Foods to Avoid with a Gluten Intolerance (and 7 to Eat) isimli makaleye göre günümüzde hazır olarak satılan atıştırmalık ve tatlıların genelinde gluten bulunuyor. Bu nedenle gluten diyetinde olan kişiler farklı tariflerin peşine düşüyor. Hurmanın (Phoenix dactylifera) Bileşimi ve Antioksidan Özellikleri isimli araştırmaya göre, hurma lifli yapısı ve zengin içeriği sayesinde tüketilmesi önerilen gıdalar arasında yer alıyor. Glutensiz tariflerde de sıklıkla kullanılıyor.

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan Şeker Bağımlılığı: Gerçek mi Hayal Ürünü mü? isimli araştırma, rafine şeker tüketiminin azaltılmasının sağlıklı beslenme davranışını teşvik etmek noktasında önem taşıdığını gösteriyor. Bu bağlamda rafine şeker tüketmek istemeyenler hurmayı pek çok farklı tarifte tat katmak amacıyla kullanabiliyor.

Hurma ile Hangi Glutensiz Tarifler Yapılabilir?

Hurmayla hazırlanabilecek tarifler hatta özellikle de fit glutensiz tarifler yoğun rağbet görüyor. Hurmalı tarifler arasında öne çıkan başlıca lezzetler şu şekilde sıralanıyor:

• Hurma Topları: Bu tarifte hurmaların çekirdekleri çıkarılıyor ve içerisine isteğe bağlı olarak ceviz ve fındık gibi farklı lezzetler eklenerek robotta homojen bir kıvam alıncaya kadar çekiliyor. Hurma toplarının içeriği kişisel isteklere göre farklılık gösterebiliyor.
• Hurmalı Muhallebi: Bu tarif kuru hurmaların sütle kaynatılarak yumuşatılmasıyla ve blender yardımıyla püre kıvamına getirilmesiyle yapılıyor.
• Hurmalı Bar: Hurmalı glutensiz tarifler arasında çok sevilen hurmalı bar tahin, ceviz, fındık gibi kuru yemişler ve hurma püresi karışımıyla hazırlanıyor.

*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Günlük beslenmenize eklemek istediğiniz besinler hakkında önce mutlaka diyetisyeninize danışmalısınız. MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır.

Kaynaklar:

• “Çölyak Hastalığında Beslenme”, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü. 2017, (çevrim içi)
• Jillian Kubala, “8 Foods to Avoid with a Gluten Intolerance (and 7 to Eat)”, Healthline, 2023, (çevrim içi) 
• Amy Richter, “8 Proven Health Benefits of Dates”, Healthline, 2022, (çevrim içi) 
• Brianna Elliot, “Foods You Can Eat on a Gluten-Free Diet?”, Healthline, 2022, (çevrim içi)
• Serkan Aslan, Nevin Şanlıer, “Hurmanın (Phoenix dactylifera) Bileşimi ve Antioksidan Özellikleri?”, BESLENME VE DİYET DERGİSİ, 2018, (çevrim içi)

Sabriye Arslan, İdil Demet İmamoğlu, Hilal Yıldıran, Nevin Şanlıer, “Şeker bağımlılığı: Gerçek mi hayal ürünü mü?”, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2020, (çevrim içi)