Çölyak hastası kadınlar, çölyak hastası olmayan kadınlara kıyasla gebelik döneminde daha fazla sorunla karşı karşıya kalabiliyor. Ancak çölyak hastası anne adayları dikkatli bir beslenmeyle bebeklerini sağlıklı bir şekilde kucaklarına alabilir!
Hamilelikte çölyak, normal gebeliklere kıyasla beraberinde daha fazla risk getirebiliyor. Ancak anne adayının çölyak hastası olduğu biliniyorsa bu riskler için alınabilecek çeşitli önlemler bulunuyor. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi‘nde yayımlanan Çölyak Hastalığının Gebelik Sonuçları Üzerindeki Etkisi isimli makaleye göre, teşhis konulmamış çölyaklı anne adaylarının düşük yapma ve demir eksikliğinden kaynaklı anemi riski, çölyak hastalığı teşhisi konup glutensiz diyete başlamış olan anne adaylarına kıyasla çok daha yüksek oluyor.
Çölyak hastaları için hamilelikte glutensiz beslenmenin hem annenin hem de bebeğin hayatını olumlu yönde etkilediği ve daha sorunsuz bir gebelik süreci geçirmeyi sağladığı paylaşılıyor. Dilerseniz hamilelikte çölyağın ne gibi sorunlara yol açabileceğini ve gebelikte bu hastalık için hangi önlemlerin alınabileceğini birlikte inceleyelim!
Hamilelerde Çölyak Hastalığı Nasıl Tepki Gösterir?
Kontrol altına alınmayan çölyak hastalığı gebe kadınlarda düşük, erken doğum ve ölü bebek doğumuna yol açabiliyor. Sage Journals’ta yayınlanan Coeliac Disease and Pregnancy Outcomes isimli bir makaleye göre, çölyak hastası gebelerde düşük ağırlıklı bebek doğum riski diğer gebelere kıyasla altı kat daha fazla görülüyor. Ancak çölyak hastalığının neden olduğu gebelik sorunlarının büyük bir kısmı çölyak hastası olup da henüz teşhis almamış kadınlarda görülüyor.
Çölyak hastalığı en basit tabirle, bağırsaklardaki sindirimi sağlayan yapıların bozulmasından dolayı ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir alerjik sindirim sistemi hastalığı olarak ifade ediliyor. T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Çölyak Hayatınıza Engel Değil isimli çalışmaya göre, çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu glutenden uzak sıkı bir diyet programı uygulamak. Gebe ve gebe kalmayı düşünen çölyak hastası kadınlar için de bu tedavi yönteminin uygulanması gerekiyor.
Hamilelik Sürecinde Nasıl Glutensiz Beslenilebilir?
Glutensiz diyet, düşünülenin aksine birçok gıdayı tüketmeye izin veriyor. Glutensiz diyet uygularken sadece çapraz bulaşma riskine ve paketli gıdalara dikkat etmek gerekiyor. T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Çölyak Hayatınıza Engel Değil isimli çalışmaya göre, glutensiz diyet sırasında tüm sebze ve meyveler, tüm bakliyatlar, katkısız katı ve sıvı yağlar, yumurta, bal, reçel, şeker, zeytin, et, balık ve tavuk gibi birçok yiyecek tüketilebiliyor.
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünün hazırladığı Gebelik ve Emziklilik Döneminde Beslenme rehberine göre, hamilelik sürecinde anne adaylarının çinko, selenyum ve folik asit eksikliği olabiliyor. Bu nedenle hamilelik sırasında demir, folik asit, kalsiyum, D vitamini, magnezyum ve omega-3 yağ asitlerini tüketmeye özen göstermeniz gerektiği belirtiliyor. Bunlar birçok gıdada doğal olarak bulunduğu gibi takviye yoluyla da alınabiliyor.
| Hamilelik sürecinde ekstra bir takviye gıda almadan önce mutlaka doktorunuza danışmalı ve glutensiz beslenme programınızı doktorunuzla oluşturmalısınız. Doktorunuzun önerdiği glutensiz beslenme programının dışına çıkmamalısınız. |
Çölyak Hastası Anne Adaylarının Beslenmesi Nasıl Olmalıdır?
Çölyak hastası anne adaylarının gebe kalmadan önce glutensiz diyete başlamaları gerekiyor. Global sağlık portalı WebMD’de yayınlanan “Pregnant With Celiac Disease: What to Know” isimli makaleye göre, mümkünse glutensiz diyeti tam olarak uygulamaya başladıktan ve vücut bu düzene alıştıktan sonra gebe kalınması öneriliyor.
Çölyak hastası anne adayları doktorlarına danışarak glutensiz beslenme programı ve gerektiği takdirde takviye gıda reçetesi oluşturabilir. Ancak her anne adayında olduğu gibi çölyak hastası annelerin de her gün yeterli miktarda protein, kalsiyum, karbonhidrat, sağlıklı yağ, vitamin ve mineral alması gerekiyor.
Doğum Öncesi Bebeğin Çölyak Hastalığı Tespit Edilebilir mi?
Genetik hastalıkların birçoğu bebek anne karnındayken tespit edilebilse dahi çölyak hastalığı için henüz bu tür bir tarama testi bulunmuyor. Dolayısıyla anne karnındaki bebeklerde çölyak hastalığı teşhisi henüz mümkün değil. Ancak bebeğin doğumundan sonra özellikle ek gıda tüketimine başlandığı dönemde çölyak hastalığı tanısı konulabiliyor. Genetik bir hastalık olan çölyak, anne veya babadan bebeğe aktarılabiliyor.
Hamilelikte Çölyak Hakkında Merak Edilenler
Bir anne adayı olarak bebek beklerken sağlığınıza ve beslenmenize büyük önem vermeniz gerekiyor. Sabah bulantıları ve gebelik ağrıları hayatı başlı başına zorlaştırırken çölyak hastalığı ise denkleme bir zorluk daha katıyor. Ancak çölyak teşhisine sahip birçok anne adayı doğru beslenme programları sayesinde bebeklerini sağlıkla kucaklarına alabiliyor. Dilerseniz gebelikte çölyak hastalığı hakkında sık sorulan soruları da yanıtlayarak aklınızdaki soru işaretlerini silelim.
Gebelikte Çölyak Hastalığı Olur mu?
Gebelik öncesinde çölyak hastası olduğunu bilmeyen pek çok anne adayına gebelik sırasında çölyak teşhisi konulabiliyor. Çölyak genetik kökenli bir hastalık olsa da her insanda ortaya çıkma yaşı farklılık gösteriyor. Dolayısıyla T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Çölyak Rehberi’ne göre, gebelik sırasında çölyak hastalığının ilk defa teşhis edilme ihtimali bulunuyor.
Global sağlık portalı WebMD’de yayınlanan “Pregnant With Celiac Disease: What to Know” isimli makaleye göre, özellikle genetik yatkınlığı olan ve gebe kalmayı düşünen anne adaylarına hamile kalmadan önce çölyak tarama testi yaptırması öneriliyor.
Çölyak Hastaları Çocuk Doğurabilir mi?
Çölyak hastası anne adayları çocuk doğurabilir. Ancak çölyak hastası anne adaylarının sağlıklı bir bebek sahibi olabilmek için glutensiz bir diyet uygulaması gerekiyor. Çünkü çölyak hastalığı gebe kadınlarda beslenme yetersizliğine ve otoimmün mekanizmada bozukluğa yol açabiliyor.
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünün hazırladığı Gebelik ve Emziklilik Döneminde Beslenme rehberine göre, gebelikte kalsiyum, demir, B ve D vitaminleri, lif, çinko, folik asit ve magnezyum gibi temel besinler eksik kalabiliyor. Bu nedenle çölyak hastalığı olan gebelerin de hamilelik döneminde beslenmesine dikkat etmesi gerekiyor.
Anneden Bebeğe Çölyak Geçer mi?
Çölyak hastalığı genetik bir hastalık olduğu için tüm genetik hastalıklar gibi anneden bebeğe geçebiliyor. Ancak annenin çölyak hastası olması bebeğin de mutlaka çölyak hastası olacağı anlamına gelmiyor. T.C. Sağlık Bakanlığının yayınladığı Çölyak Hayatınıza Engel Değil isimli çalışmaya göre, çölyak hastalığı yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabiliyor. Hastalık hem genetik yatkınlık hem de bağışıklık sisteminin glutenli gıdaları reddetmesi nedeniyle görülebiliyor. Ayrıca bol miktarda glutenli gıda tüketimi de çölyak hastalığını tetikleyebiliyor.
Yaşam boyu süren bir rahatsızlık olan çölyak, tanı gecikmesinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Bu nedenle çölyak hastalığına genetik yatkınlığı bulunan kişilerin çölyak hastalığı için kan testi yaptırmaları öneriliyor.
| 2022 yılında çölyak hastası gebeler üzerinde yapılan bir çalışmaya göre, glutensiz diyet dışında herhangi bir tedavisi bulunmayan çölyak hastalığı gebelik komplikasyonlarını büyük ölçüde artırıyor. Bu nedenle hamilelik döneminde çölyak hastalarının glutensiz diyetlerine çok dikkat etmeleri gerekiyor. Karbonhidrat aşerdiğiniz günlerde glutensiz hamile ürünlerinden olan kraker, kek vb. atıştırmalıkları ETİ Pronot ile keşfedebilirsiniz! |
*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Çölyak hastasıysanız glutensiz diyete başlamadan önce muhakkak doktorunuza danışmalısınız.
MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır.
Kaynaklar:
- Minesh Khatri, “Pregnant With Celiac Disease: What to Know” WebMD, 2022. (çevrim içi)
- Melinda Ratini, “Slideshow: A Visual Guide to Celiac Disease”, WebMD, 2023. (çevrim içi)
- Jane Anderson, “Celiac Disease and Pregnancy Problems”, Verywell Health, 2023. (çevrim içi)
- “Gluten free when pregnant”, Coeliac UK (çevrim içi)
- Ayşe Keleş, Gülşah Dağdeviren, Özge Yücel Çelik, Gül Özgen, Cantekin İskender, Şevki Çelen, “Çölyak Hastalığının Gebelik Sonuçları Üzerindeki Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2022. (çevrim içi)
- Buse Güler, Dilek Bilgiç, Hülya Okumuş, Hande Yağcan, “Gebelik ve Emziklilik Döneminde Beslenme”, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, 2019. (çevrim içi)