Gluten hassasiyetine yol açan genetik geçişli ya da sonradan gelişen rahatsızlıkların tamamı, bazı besinlerin tüketimiyle şiddetini artırarak ciddi sorunlar doğurabiliyor. Hal böyleyken beslenme alışkanlıklarını yeniden şekillendirmek de şart oluyor. Peki, glutensiz beslenme düzeninde çikolataya yer var mı?
Literatürde “tanrıların besini” olarak isimlendirilen kakaonun eşsiz aroması, içine girdiği her tarifi damak çatlatan bir lezzete dönüştürmeyi başarıyor. Özellikle de söz konusu bu yoğun lezzeti öne çıkaran çikolata ise, ona “Hayır!” demek neredeyse imkânsız. Peki, gluten hassasiyeti ya da çölyak hastalığı durumunda da çikolatayı serbestçe tüketebilmek mümkün mü dersiniz?
Çikolatanın ana bileşeni olan kakao, esasında saf haldeyken gluten içermiyor. Fakat bu noktada, kakaonun yetiştirildiği bölgeye ve işlenme aşamasında tercih edilen üretim bantlarına da dikkat etmek gerekiyor.
Kakaonun hiçbir şekilde çapraz bulaşmaya maruz kalmadığı varsayıldığında, bu kez de sıra çikolataya geliyor. Çikolata üretiminde kullanılan kakao glutensiz diyet için uygun nitelikleri taşıyor olsa da bilindiği üzere, bu gıdanın üretiminde farklı bileşenler de kullanılıyor. Dolayısıyla bir çikolatanın gluten içerip içermediğine karar vermek için tüm bileşenlerin gözden geçirilmesi gerekiyor. Öyleyse gelin, farklı türdeki çikolataları yakından inceleyelim!
Bitter Çikolatada Gluten Var mı?
Türk Gıda Kodeksi Çikolata Tebliği’ne göre, içeriğinde yüzde 35 ve üzeri oranda kuru kakao maddesi ve en az yüzde 18 oranında kakao yağı bulunan çikolata çeşitleri bitter çikolata olarak isimlendiriliyor. Acılık oranı içeriğindeki süt ve şeker miktarına göre değişen bitter çikolatada gluten bulunmuyor. Fakat bu, çölyak hastalarının herhangi bir bitter çikolatayı düşünmeden yiyebileceği anlamına da gelmiyor!
Temelde süt, şeker, kakao yağı ve yoğun miktarda kuru kakao ile elde edilen bitter çikolatanın içerisine farklı katkılar da ilave edilebiliyor. Bu da normal koşullarda gluten içermeyen bitter çikolatayı glutenli bir ürüne dönüştürebiliyor. Ayrıca çikolata üretimi yapılan pek çok fabrikada, aynı zamanda gluten içeren başka ürünlerin de üretimi gerçekleştiriliyor. Eğer bu fabrikalarda glutensiz ürünler için ayrılmış özel bir alan bulunmuyorsa, çapraz bulaşma ihtimali kaçınılmaz olabiliyor!
Sütlü Çikolatada Gluten Var mı?
Sütlü çikolata, Tebliğ’e göre içeriğinde en az yüzde 25 oranında kuru kakao maddesi, yüzde 25 ve üzeri oranda yağ, yüzde 14 ve üzeri oranda süt ile yüzde 3,5 ve üzeri oranda süt yağı içeren çikolataları kapsıyor. “Çikolata gluten içerir mi?” sorusuna şimdiye dek verilen cevaplar, bu çikolata çeşidinde de geçerliliğini koruyor. Şöyle ki saf çikolatada gluten bulunmuyor. Fakat çapraz bulaşma ihtimaline karşılık ambalajı üzerinde sadece ve sadece “Glutensiz / Gluten içermez” ifadeleri bulunan çikolataların tercih edilmesi gerekiyor.
Sütlü çikolatanın ana bileşenlerinden biri olan süt, çapraz bulaşmaya maruz kalmadıkça gluten içermeyen gıdalar arasında sayılabilir. Fakat gluten intoleransı bulunan kişiler aynı zamanda laktoz hassasiyetine de sahip olabileceğinden, süt içeren gıdalar tüketilmeden önce bu tür bir hassasiyetin bulunmadığından emin olunmalı!
Beyaz Çikolatada Gluten Var mı?
Bilinen çikolata reçetesinden farklı olarak kakao tozu içermeyen beyaz çikolata, lezzetini içeriğindeki kakao yağından alıyor. Tebliğ’e göre beyaz çikolatanın içeriğinde en az yüzde 20 oranında kakao yağı bulunması gerekiyor. Yüzde 14 ve üzeri oranda süt ile yüzde 3,5 ve üzeri orandaki süt yağı ise beyaz çikolatanın diğer bileşenlerini oluşturuyor.
Diğer tüm çikolata çeşitleri gibi, beyaz çikolata da glutenli mamuller ile kontamine olmadığı sürece gluten içermiyor. Fakat tıpkı sütlü çikolatada olduğu gibi beyaz çikolata da laktoz hassasiyeti olanların tüketmesi için sakıncalı olabilecek düzeyde yoğun süt ihtiva ediyor. Buna ek olarak, beyaz çikolata üretiminde kullanılan farklı katkı maddelerinin gluten barındırabileceğini de unutmamak gerekiyor.
Hangi Çikolatada Gluten Yok?
Söz konusu hangi tür çikolata olursa olsun, “Çikolatanın içinde gluten var mı?” sorusuna “Hayır.” cevabını vermek mümkün. Bu doğrultuda tüm dosyamıza genel bir açıklama da getirmiş olalım: Çikolatanın ana bileşenlerinin hiçbiri gluten içermiyor. Fakat bu bileşenlerin yetiştirilmesi ve üretimi sırasında özel önlemler alınmadığı takdirde, glutenli ürünlerle dolaylı olarak temas gerçekleşebiliyor. Ayrıca emülgatörler ve aroma verici bazı katkı maddeleri de gluten içerebiliyor.
Tüm bunlardan anlaşılacağı üzere, esasında çölyak hastaları bitter, sütlü, beyaz vb. tüm çikolata çeşitlerini gönül rahatlığıyla tüketebilir. Bunun için dikkat edilmesi gereken ise tercih edilen çikolatanın glutensiz ürün sertifikasına sahip olması! Ayrıca gofret, bisküvi vb. ürünlerle zenginleştirilen çikolatalardan da uzak durulması gerekiyor. Çünkü bu tür gıdalar büyük oranda glutenli tahıllar ile üretiliyor.
Glutensiz Çikolata Nasıl Anlaşılır?
Bir çikolatanın gluten içerip içermediğini görünüş ya da tat ile anlamak ne yazık ki mümkün değil! Bu sebeple, ürün tercihi yaparken hiç riske girmeden sertifikalı gıdalara yönelmelisiniz. Ayrıca satın aldığınız gıdaların ambalajında bulunan “İçindekiler” kısmından, şu katkı maddelerinin varlığını kontrol edebilirsiniz:
- Arpa
- Arpa maltı
- Bira mayası
- Bulgur
- Durum buğdayı
- Farro
- Graham unu
- Malt
- Malt özü
- Malt aroması
- Malt şurubu
- Çavdar unu
- Buğday unu
Çölyak hastalığınız varsa, gluten içerdiği kesin olarak bilinen bu katkılardan herhangi birini barındıran çikolatalardan uzak durmalısınız. Ayrıca tüm bu faktörlerin sıcak çikolatalar, çikolatalı içecek türleri, çikolata sosları vb. sıvı çikolata ürünleri için de geçerli olduğunu unutmamalısınız!
Birbirinden lezzetli Eti ürünleri, gluten hassiyetine sahip kişiler için de güvenli bir tüketim imkanı sunuyor! Tamamı glutensiz ürünlerden oluşan Eti Pronot ailesi sayesinde glutensiz diyetlerinizi gönül rahatlığıyla zenginleştirebilirsiniz!
*Bu sayfada yer alan bilgiler, tıbbi tavsiye niteliği taşımamakta olup yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Diyetinize dahil edebileceğiniz besinler hakkında hekiminize danışmanız gerekmektedir.
MD, Prof. Deniz Güney Duman tarafından onaylanmıştır
Kaynaklar:
Link, R., “Is Chocolate Gluten-Free?”, Healthline, 2019.
Anderson, J., “Is Chocolate Gluten-Free?”, verywellfit, 2020.
Thompson, L., “Can You Eat Chocolate on a Gluten-Free Diet?”, Livestrong, 2018.
“Why isn’t All Chocolate Gluten-Free?”, CoeliacUK.
T.C. Hingley, M., “Types of Chocolate & Those Most Likely to Contain Gluten”, Gluten Free Club, 2021.
Kakao ve Çikolata Ürünleri Tebliği, Türk Gıda Kodeksi, 2017.